Pesten op het werk

Pesten maakt je sterk? Niet dus!

Pesten, mobbing of bullying, elk mens kan er het slachtoffer van worden. Sommige mensen lopen echter meer risico als ze onvoldoende assertief zijn. Ook de pester zelf is vaak een zwakkere partij die zijn of haar eigen onzekerheid afreageert in een poging een betere positie te verkrijgen of te behouden. Ten koste van een ander probeert de pester het gebrek aan aanzien te verbeteren ondanks dat de nieuwe positie bestaat uit schijnwaardering.

Grijp je in of loop je mee?

Pesten richt op grote schaal schade aan, maar hoe stop je het? Voor een deel zijn meelopers zelf ook pesters, maar het merendeel vermijdt het conflict dat tot een oplossing kan leiden en steekt de kop in het zand. Zo wordt het risico ontlopen om zelf gepest of buitengesloten te worden. Vaak levert dat een schuldgevoel op, maar uit angst voor de eigen veiligheid grijpt men niet in. Om met het schuldgevoel om te kunnen gaan vindt externalisatie en projectie plaats en wordt de verantwoordelijkheid bij de gepeste zelf gelegd.

"Hij vroeg er toch gewoon zelf om", is dan de gehanteerde vluchtroute.

“Meisjes plagen is kusjes vragen, maar als plagen pesten wordt verandert kusjes vragen

in emotionele aanranding.”

Pesten is universeel en levert voor iedereen schade op

Pesten vindt overal plaats. Op school, op de sportclub, op internet, tussen buren en op het werk. Grootschalig onderzoek laat zien dat tussen de 2% en 4% van de Europese beroepsbevolking op het werk tenminste 1x per week systematisch wordt gepest door collega's of leidinggevenden. Dat betreft dus miljoenen mensen.

Opgesloten worden in een kast tijdens de lunchpauze, niet mee mogen doen aan de vrijdagmiddagborrel, belachelijk gemaakt worden tijdens vergaderingen en het moeten doorstaan van fysieke bedreiging en seksuele intimidatie, zijn enkele voorbeelden.

Pesten is een universeel, niet-cultuurgebonden verschijnsel. Pesten kan verbaal, fysiek of digitaal van aard zijn (a-sociale media). Bij pesten wordt vaak gestigmatiseerd op grond van een bepaalde of vermeende eigenschap. Pesten kan ook een expliciet discriminerend karakter hebben en zich richten op iemands ras (racisme), (vermeende) seksuele geaardheid (homofobie), godsdienst of afkomst.

“Het conflict dat gepaard gaat met pesten is een belangrijke stressor die leidt tot ziekteverzuim. Psychosomatische klachten hebben een signaalfunctie die vergelijkbaar is met pijn en angst.”

Pesten veroorzaakt 50% meer ziekteverzuim

Pesten kan leiden tot lichamelijke en geestelijke klachten, achteruitgang van de kwaliteit van het werk, verlies van productiviteit, ontslag en soms zelfs zelfmoord. Maar meestal zullen pestpraktijken die niet direct zichtbaar zijn leiden tot ziekmelding en arbeidsconflicten. De kosten die daarmee gepaard gaan zijn enorm.

Een flink deel van de mensen dat gepest wordt ontwikkelt een angststoornis. Mensen die het pesten zien maar niets doen ontwikkelen een sterk verminderde arbeidstevredenheid en hebben meer gezondheidsklachten. Een cultuur van pesten is een ernstig signaal van organisatieproblemen. Het zegt veel over het leiderschap van het management binnen een organisatie, de sportvereniging of van de leraar voor de klas.

Ook pesters hebben hulp nodig

De focus richt zich meestal op het slachtoffer, maar door die bij te staan verandert er niets aan het systeem waarbinnen het pestgedrag ontstaat. Oog voor de onzekerheid van de pester en daar met hem of haar over praten lost meer op. Aan pesten kunnen vele factoren ten grondslag liggen maar ook hier speelt de sfeer binnen een organisatie een rol. Wanneer er sprake is van een grote organisatie met een sterk verloop en/of een afstandelijke sfeer zal de kans op pesten groter zijn. Ook financiële problemen, een te hoge of juist te lage werkdruk, of het gevoerde personeelsbeleid kunnen pestgedrag bevorderen en onzekere mensen activeren hun positie ten koste van anderen te versterken.

“De remedie tegen pesten? Haal het gedrag uit de anonimiteit, noem man en paard en spreek de manager aan op zijn verantwoordelijkheid tot ingrijpen.

Zwak leiderschap

Het kan voorkomen dat iemand als een 'indringer' wordt beschouwd. Zeker in de huidige economische situatie zullen zwakke managers hun positie willen handhaven en kunnen medewerkers in vaste dienst specialisten van buiten als bedreiging zien. Met de toename van het aantal zzp'ers is dit een punt van zorg. Om de omzet veilig te stellen jagen kortzichtige managers competitiedrang aan waardoor men over lijken wil gaan om het doel te bereiken. Door een ambitieus persoon te kleineren kan men er voor zorgen dat deze zich bescheidener opstelt en geen bedreiging meer voor de eigen ambities vormt.

Ook hoger opgeleiden pesten

Pesten beperkt zich, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, niet tot een bepaald opleidingsniveau. Ook is pesten niet alleen iets waar jongens en mannen zich schuldig aan maken. Wel kan de wijze van pesten verschillen. Mannen en laagopgeleiden nemen meestal de toevlucht tot fysieke pesterijen en grapjes als het verstoppen of afpakken van spullen. Vrouwen en hoogopgeleiden nemen vaker hun toevlucht tot verbale en indirecte pesterijen, die beslist niet minder hard kunnen aankomen.

Wat te doen als je pesten waarneemt, het ondergaat of zelf doet?

• Accepteer of verzwijg het pesten niet, want het zal niet vanzelf stoppen.

• Zoek steun of hulp. Ook als je zelf de pester bent, heb je hulp nodig!

• Laat je adviseren door een deskundig persoon, zoals een conflictexpert.

• Besef dat pesten met zaken te maken heeft die groter zijn dan de betrokkenen.

• Zoek contact met een:

º Personeelsfunctionaris

º Vertrouwenspersoon

º Bedrijfsarts (arbo arts)

º Bedrijfsmaatschappelijk werker

º Vakbond of arbeidsinspectie

• Bij een burenruzie kun je buurtbemiddeling inschakelen of een mediator.

• Bij digitaal pesten kun je de provider om hulp vragen.

• Bij fysiek geweld doe je aangifte bij de politie, dat is namelijk een misdrijf.

Twijfel niet en vraag hulp bij pesten!

Niet alleen jij, maar ook jouw organisatie of buurt heeft een probleem als er wordt gepest. De cultuur is ziek en heeft hulp nodig om te kunnen genezen. Dat hoeft niet aan de mensen te liggen. Onmacht vanwege procedures, onevenredig verdeelde budgetten, te weinig aandacht van het management of het wegbezuinigen van waardering zoals het kerstpakket of personeelsuitje, levert frustratie op die zich ergens gaat manifesteren.

Het pestgedrag van mensen is een serieus signaal. De opmerking "dat je van pesten sterker wordt" is slechts een excuus om er niets aan te doen.