Narcisme en Borderline bij Scheiden

Mannen zijn narcisten en vrouwen hebben borderline, toch?

Scheiden is al een uitdagend proces, maar wanneer een van de partners narcisme of borderline vertoont, zullen de emoties en spanningen exponentieel toenemen. We vroegen aan onze Narcisme en borderline mediator Jeroen Ketelaars MA, MI wat Narcisme en borderline voor effect hebben op de mediation. Dit artikel biedt inzicht in beide persoonlijkheidsstoornissen, hun invloed op het scheidingsproces, en de rol die een mediator kan spelen om een werkbare oplossing te vinden. (Artikel: Jeroen Ketelaars MA)

Wat is Narcisme?

Narcisme verwijst naar een persoonlijkheidsstoornis (narcistische persoonlijkheidsstoornis, NPS) die gekenmerkt wordt door een overdreven gevoel van eigenwaarde, behoefte aan bewondering, en een gebrek aan empathie. Narcisten richten zich vaak op controle en manipulatie om hun eigen positie te versterken, wat in relaties en met name tijdens een scheiding of uit elkaar gaan, vaak grote problemen veroorzaakt.

Problemen bij narcisme:

• Gebrek aan compromis: Narcisten zien zichzelf als superieur en vinden het moeilijk om compromissen te sluiten.
• Manipulatie: Ze gebruiken schuldgevoelens, gaslighting, en emotionele chantage om de ander te ondermijnen.
• Continu conflict: Zelfs na de scheiding blijven narcisten vaak strijd voeren via financiële kwesties (zoals alimentatie) of co-ouderschap. Denk aan te laat of te weinig betalen zodat de ander moet smeken, of de kinderen te laat ophalen of terugbrengen.

Effecten van narcisme op de scheiding:

• Onvoorspelbare onderhandelingen door machtsspelletjes.
• Voortdurende juridische en emotionele strijd.
• Problemen met het nakomen van afspraken, zoals alimentatiebetalingen.

Wat is Borderline?

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) wordt gekenmerkt door instabiele relaties, intense emoties, en impulsief gedrag. Mensen met borderline hebben vaak moeite met afwijzing en verlaten worden, wat kan escaleren tijdens een scheiding.

Problemen bij borderline:

• Emotionele uitbarstingen: Intense woede of verdriet kan gesprekken bemoeilijken. Emoties kunnen van 0 naar 100 schieten.
• Onvoorspelbaar gedrag: Wisselende stemmingen maken communicatie moeilijk. Het één wordt gezegd, het ander gedaan.
• Angst voor verlating: Dit kan leiden tot pogingen om de scheiding te saboteren of de partner vast te houden.

Effecten van borderline op de scheiding:

• Moeizame communicatie door emotionele labiliteit.
• Vertragingen in het proces door onzekerheid en impulsiviteit.
• Verhoogd risico op conflicten rondom de kinderen.

Borderline gedrag tijdens een Scheiding

Bij zowel narcisme als borderline is de scheiding vaak beladen met emoties, controlemechanismen, en conflicten. Voorbeelden van gedrag zijn:

• Narcisme: Het gebruik van kinderen als machtsmiddel, weigeren alimentatie te betalen, of juridische procedures uitlokken.
• Borderline: Dreigen met zelfbeschadiging, intens verdriet tonen om de partner terug te winnen, of escaleren in woede.

De Rol van een Mediator bij narcisme en borderline

Een mediator kan cruciaal zijn in scheidingen waar narcisme of borderline een rol speelt. Een mediator met kennis van gedrag (conflictpsycholoog) doorziet de gedragingen en spelletjes, waardoor snel ingegrepen kan worden. De mediator begeleidt het proces op zo’n manier dat er keiharde afspraken worden gemaakt die niet anders uit te leggen zijn en benoemt ook afspraken als iemand zich er niet aan houdt. Dat vraagt om zeer ervaren mediators die zich niet snel in de hoek laten zetten.

Benodigde kwaliteiten van de mediator bij narcisme en borderline

1. Neutraliteit en geduld: Het vermogen om objectief te blijven en niet meegezogen te worden in manipulatief gedrag. Ook als één van de partijen de mediator voor zich probeert te winnen of probeert te diskwalificeren.
2. Sterke communicatieve vaardigheden: Begrijpen en duidelijk maken van complexe emoties en standpunten en wat dat daadwerkelijk betekent om uitspeelgedrag te voorkomen.
3. Kennis van persoonlijkheidsstoornissen: Begrip van de dynamiek die narcisme en borderline met zich meebrengen. Psychologisch inzicht is nodig.
4. Structuur bieden: Zorgen voor een strakke regie om afdwalen en escalatie te voorkomen. Dit is eigenlijk tegennatuurlijk gedrag voor een mediator die normaal juist de regie bij partijen zelf wil houden. Maar een ervaren mediator weet dat je in deze speciale situaties de leiding moet opeisen.

Wat kan een mediator bij narcisme en borderline doen?

• Helpen bij het vastleggen van duidelijke, in beton gegoten en afdwingbare afspraken.
• Direct en duidelijk grenzen stellen en emoties reguleren tijdens gesprekken.
• Adviseren over juridische en praktische stappen om toekomstige conflicten te beperken en dreigementen af te zwakken. Maar ook om een gang naar de rechtbank te voorkomen.

Belang van Duidelijke Afspraken bij narcisme en borderline

Bij scheidingen met narcisme of borderline is het essentieel dat afspraken helder en maar op één manier uitvoerbaar zijn. Vage afspraken kunnen de basis vormen voor nieuwe conflicten die zullen worden uitgespeeld door de partij die er baat bij heeft.

Concreet plan bij scheiden met narcisme en borderline:

• Duidelijke alimentatieregels: Automatische betalingen en minimale ruimte voor interpretatie.
• Co-ouderschapsplan of omgangsregeling: Specifieke afspraken over opvoeding en contactmomenten, of juist kiezen voor parallel ouderschap, een mooi woord voor dat ieder z’n eigen besluiten neemt en de ander daar niet op mag aanspreken.
• Juridische vastlegging: Consequenties voor het niet nakomen van afspraken expliciet benoemen. Denk aan een direct opeisbare boete bij niet of te laat betalen.

Bijvoorbeeld, een narcist kan proberen afspraken te omzeilen, terwijl een borderline-partner de uitvoering ervan emotioneel kan bemoeilijken. Een goed opgesteld convenant voorkomt deze problemen.

Samenvatting: Scheiden met narcisme en borderline

Scheiden met een partner die narcisme of borderline vertoont is complex, maar met de juiste aanpak kan een werkbare oplossing worden gevonden. Een mediator met kennis van persoonlijkheidsstoornissen en een scherp oog voor detail is essentieel om escalaties te beperken en afspraken te maken die standhouden. Heldere, juridisch vastgelegde afspraken zijn de sleutel tot een stabiele toekomst na de scheiding. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend en gratis consult.