Conflicthantering is conflicten begrijpen

Hoe ontstaan conflicten, en wat kun je ermee?

Conflicthantering, we krijgen er allemaal wel eens mee te maken, of het nu op het werk, in een relatie of tijdens een vergadering is. Wat veroorzaakt deze conflicten eigenlijk? Waarom lopen ze uit de hand, en hoe kunnen we ze beter begrijpen? Laten we eens kijken naar wat de wetenschap ons kan leren over conflicten en hun dynamiek waardoor de juiste conflicthantering kans krijgt.

Wat is een conflict, en waarom ontstaat het?

Conflicten ontstaan wanneer mensen het gevoel hebben dat hun belangen, waarden of doelen botsen met die van een ander. Hoewel we conflicten vaak associëren met negatieve emoties, zijn ze niet per definitie slecht. Ze kunnen ons helpen om onze behoeften en grenzen aan te geven en beter te begrijpen. Conflicthantering biedt de mogelijkheid tot nieuwe ideeën, inzichten en creatieve oplossingen.

Maar natuurlijk hebben conflicten ook een vervelende kant. Ze kunnen escaleren en mensen uit elkaar drijven. Daarom is het belangrijk om verschillende soorten conflicten te kunnen onderscheiden en te begrijpen hoe we effectief kunnen ‘conflicthanteren’.

Verschillende soorten conflicthantering

Een belangrijk inzicht uit de psychologie is dat niet alle conflicten hetzelfde zijn. We geven je als voorbeeld een paar veelvoorkomende types:

1. Zakelijke conflicten – Deze gaan over concrete zaken zoals budgetten, werklast of verantwoordelijkheden. Ze zijn vaak goed op te lossen door neutrale gesprekken en duidelijke afspraken te maken.
2. Relationele conflicten – Dit type conflict draait om persoonlijke relaties en gevoelens. Denk aan een meningsverschil dat ontstaat omdat iemand zich gekwetst voelt door een opmerking. Deze conflicten zijn vaak hardnekkiger omdat ze een emotionele lading hebben.
3. Belangenconflicten – Deze komen voort uit schaarste. Wanneer er een beperkte hoeveelheid tijd, geld of andere middelen is, kunnen belangen botsen. Denk aan collega’s die strijden om dezelfde promotie of gezinsleden die hun eigen tijdschema’s willen doorvoeren.
4. Machtsconflicten – Soms draait het conflict om wie er ‘in charge’ is. Machtsspelletjes komen overal voor, of het nu gaat om invloed in de politiek of de rolverdeling in een projectteam. Macht kan op subtiele manieren een conflict voeden en zorgt vaak voor een langdurige strijd.
5. Waardeconflicten – Als mensen botsen over diepgewortelde overtuigingen en waarden, kan een conflict moeilijk op te lossen zijn. Deze verschillen zijn vaak fundamenteel, zoals in discussies over ethiek, religie, of politieke overtuigingen.

Door te begrijpen wat voor conflict er speelt, kun je de juiste conflicthantering kiezen. Niet elke situatie vraagt namelijk om dezelfde oplossing. Vaak helpt het om bij conflicten een stap terug te doen en eerst te begrijpen wat er echt aan de hand is. Kom niet meteen met een oplossing of standpunt, probeer meerdere oplossingen te bedenken.

De rol van emoties in conflicten

Een ander belangrijk aspect van conflicten is de rol van emoties. Conflicten raken ons diep omdat ze onze persoonlijke waarden en overtuigingen aantasten. Denk eens aan hoe makkelijk het is om boos, verdrietig of gefrustreerd te raken wanneer je wordt geraakt door een actie of uitspraak van iemand. Dat komt omdat onze emoties dienen als een soort alarmbel: ze laten ons weten dat er iets belangrijks op het spel staat.

Maar die emoties kunnen ook escaleren, en dan wordt het lastiger om helder te blijven denken. Als boosheid de boventoon voert, wordt het moeilijk om naar oplossingen te zoeken. Daarom is het cruciaal om bij conflicthantering emoties te herkennen, maar ook te erkennen. Een mediator kan helpen om emoties te kanaliseren zodat ze productief worden in plaats van destructief.

Hoe escaleren conflicten?

Conflicten hebben de neiging om te escaleren als er geen oplossing wordt gevonden. Dit gebeurt vaak in stappen, van een klein meningsverschil tot een openlijk conflict. Een veelgebruikt model bij conflicthantering is het escalatiemodel van de Oostenrijkse psycholoog Friedrich Glasl, dat de verschillende stadia beschrijft waarin conflicten verergeren. Aan het begin kunnen de betrokken partijen nog redelijk communiceren, maar naarmate het conflict escaleert gaan ze samen de a, wordt dit steeds moeilijker.

Het escalatiemodel helpt HR professionals en mediators om te begrijpen hoe diepgeworteld een conflict is en welke conflicthantering is. Als een conflict zich bijvoorbeeld nog in een beginstadium bevindt, kan een mediator de partijen helpen om in gesprek te blijven en misverstanden op te helderen. Bij een verder geëscaleerd conflict zal een intensievere begeleiding of interventie nodig zijn om überhaupt nog tot een oplossing te komen.

Hoe kun je conflict hanteren?

Een effectieve manier voor conflicthantering, is door middel van mediation. Hierbij begeleidt een neutrale derde partij, de mediator, de communicatie tussen de betrokkenen, zodat zij zelf oplossingen kunnen vinden. Dit vergt soms een flinke dosis geduld en inlevingsvermogen, maar het is vaak een duurzame manier om een conflict op te lossen. De partijen leren om elkaars standpunten en gevoelde emoties beter te begrijpen en ontdekken nieuwe manieren om hun samenwerking of relatie te verbeteren.

Mediation focust op het vinden van gemeenschappelijke grond, zelfs wanneer een conflict op het eerste gezicht onoverkomelijk lijkt. Het biedt niet alleen oplossingen voor de huidige situatie, maar helpt partijen ook om beter met toekomstige conflicten om te kunnen gaan.

Conflict hantering: een kans om te groeien

Conflicten zijn vaak lastig en vermoeiend, maar ze bieden ook een unieke kans om te groeien en te leren. Door te begrijpen wat een conflict drijft, welke soorten er zijn en hoe emoties daarbij een rol spelen, kun je constructiever conflict hanteren. Uiteindelijk is een conflict niet iets om bang voor te zijn, maar een kans om vaardigheden in empathie, communicatie en probleemoplossing te ontwikkelen.

Wil je meer leren over conflicthantering en mediation? Neem dan deel aan één van onze mediation trainingen of conflictcoaching. Je zult meer leren over hoe je zelf conflicten kunt hanteren, of hoe je anderen kunt begeleiden in het vinden van oplossingen.